Toverlantaarns - Ernst Plank deel 1.

Toverlantaarns, vervaardigd door
Ernst Plank deel 1

Het bedrijf van Ernst Plank was gevestigd in de Hochfederstrasse nr. 40 in de Duitse speelgoedstad Neurenberg. Het werd in 1866 ingeschreven in het handelsregister van Neurenberg als 'Ernst Plank, Fabrik Optischer und Mechanischer Waren'. Naast toverlantaarns vervaardigde de fabriek ook allerlei soorten blikken speelgoedbootjes en treinen. Ernst Plank was de op één na grootste speelgoedfabrikant in Neurenberg, de grootste was het bedrijf van de 'Gebrüder Bing'. Vrijwel alle toverlantaarns van Plank zijn voorzien van zijn handelsmerk met de initialen 'E.P.'. Soms is dit merkteken eenvoudigweg in het blik geperst, meestal was echter een ovalen schildje aan de lantaarn bevestigd door middel van twee kleine clipjes. Ook op het etiket op de dozen is altijd het bekende merkteken met het gevleugelde wiel afgedrukt. Hierdoor zijn de lantaarns van Plank altijd gemakkelijk te herkennen. Het bedrijf overleefde de Eerste Wereldoorlog, maar in de jaren 1920 daalde de productie van toverlantaarns geleidelijk en in 1930 werd de fabriek verkocht aan Hans en Fritz Schaller, die zich specialiseerden in filmprojectors voor de huiskamer. Na de Tweede Wereldoorlog werd hun bedrijf bekend als Noris Projektion GmbH. Toverlantaarns werden meestal verkocht in kartonnen dozen of in houten kistjes, waarin ook nog enkele series lantaarnplaatjes en wat verdere toebehoren konden worden opgeborgen. Tegen de binnenkant van het deksel werd meestal een gebruiksaanwijzing geplakt; bovenop de doos of kist was vaak een kleurig etiket aangebracht. Veel van deze etiketten zijn echte kunststukjes.	'Kinematador N°790', 1897.
		Hoewel dit model lantaarn ook uitgebracht werd als een 'normale' toverlantaarn (zie hieronder), is dit schitterende exemplaar voorzien van een mechanisme met een hendel, vliegwiel en ronddraaiende vlinder, waarmee het mogelijk wordt bewegende beelden te vertonen. Door aan de hendel te draaien, gaat een schijf met twaalf, iets van elkaar verschillende, afbeeldingen ronddraaien, waardoor het effect van beweging ontstaat. Het systeem kan ook worden aangepast voor het gebruik van normale glazen lantaarnplaten. Voor de verlichting wordt een olielamp gebruikt. De originele houten kist is voorzien van een fraai etiket en draagt het nummer '1/12', made in Germany. Afmetingen: kist: 35.5 x 25.5 x 20 cm; lantaarn: 33 x 13 cm, hoogte 31 cm.
	Triumph.


Ernst Plank ca 1885


	Deze schitterende toverlantaarn is aan beide zijden versierd met prachtige verschillend gekleurde glazen 'edelstenen'. De lantaarn heeft aan de voor- en de achterkant een messing plaatje met het handelsmerk van E.P.


Geen typeaanduiding bekend. Cilindervormig lamphuis van zwartgelakt blik op een roodgelakte sokkel die tevens fungeert als houder voor een olielampje. De hoogte is 17 cm, de lengte is 14 cm. Geschikt voor lantaarnplaten van 3 cm breed.	Nog een E.P. lantaarn zonder typeaanduiding. Hier staat het cilindervormige lamphuis rechtop. Klokvormige voet met daarin de olielamp. Hoogte 23 cm, doorsnede lamphuis. Geschikt voor plaatjes van 2,5 cm breed.



E.P. met sierlijke lensondersteuning.

Laterna Magica Solid.

	Deze eenvoudige toverlantaarn werd verkocht in een groot aantal uitvoeringen. De kleinsten waren geschikt voor het gebruik van lantaarnplaatjes van 3 cm breed; de grotere konden platen van 8 cm breed vertonen. Ze werden ook geleverd met of zonder een bijbehorende olielamp. Een luxe set werd geleverd met 12 toverlantaarnplaten, 1 chromotroop, een bewegend landschap en 1 komische bewegende plaat, beiden in een houten frame. Deze lantaarn was verpakt in een houten kist bekleed met gemarmerd papier, samen met 12 lantaarnplaten. Afmetingen doos: L 24,5 cm, H 7,5 cm en D 16 cm. Aan de binnenkant van de deksel was een gebruiksaanwijzing geplakt.

Standard, 1900. Een van de meest verkochte E.P. lantaarns, de Standard, verpakt in een houten kist met een kleurrijk etiket op de deksel. Ook op de binnenkant van de deksel is een etiket geplakt.



ACME.

		Deze toverlantaarn werd standaard in pompei-groen geleverd, maar op wens ook met een rode of zwarte lak. Aan één zijkant bevinden zich een tweetal inklapbare handgrepen.
Ook deze lantaarn verscheen in verschillende groottes en was geschikt voor het vertonen van 4,5 cm - 9 cm brede platen. De lantaarn wordt gedragen door vier goudkleurige leeuwenpoten, wat karakteristiek is voor de lantaarns van Ernst Plank.

Globus. Compleet in opbergkist, samen met een vijftal ronde glazen schijven met series plaatjes van Robinson Crusoe, Menselijke rassen, Roodkapje, Portretten, and Geologie, wat langwerpige platen, een chromatroop en een mechanische plaat.






Climax.


		Climax 1898.


Rood gelakt bolvormig blikken lamphuis, geschikt voor zowel de gewone langwerpige glasstrips als de schijfvormige glazen platen. Was verkrijgbaar in vijf maten. Van dit model lantaarn bestaan een groot aantal variaties: met een gelakt lamphuis, een messing lamphuis, bol- of cilindervormig, een met krullen versierde of een eenvoudig uitgevoerde plaathouder, enz. Bij een aantal modellen is het handelsmerk van E.P. in de koperen bovenrand van de plaathouder geperst. De lantaarn is geschikt voor het vertonen van ronde schijven met plaatjes, met een doorsnede van 11 cm. De Climax wordt ook wel 'Brilliant M.L.' genoemd in de USA en de UK.

Meer toverlantaarns van E.P......

©1997-2023 'de Luikerwaal'
Alle rechten voorbehouden.
Bijgewerkt tot 13-12-2023.